RYCERZ NAD WARTĄ
Wpisany przez Mariusz Golenia
Na skwerze przy kapliczce św. Jana Nepomucena, dnia 26.08.2022 r. stanął ponownie rycerz – symbol legend o źródle rzeki Warty. Jednej z największych i najdłuższych rzek w Polsce. Poprzednia postać rycerza została w czasie śnieżycy przewrócona i nie dało się już „naprawić/poskładać”. Dzisiejszy rycerz to rzeźba z drewna. Nawiązując do legendy o źródle rzeki Warty. O rycerzach przywdziewających w średniowieczu pierwsze żelazna pancerze. Oczywiście rycerz ma w ręku kopie, która to jak głosi jedna z legend, wysunęła się z rąk rycerza i upadając dała początek rzece. W nawiązaniu do historii Kromołowa, właścicieli miasta, protoplastów na tarczy widnieje Gryf. Jest on uznawany za herb Kromołowa, najstarszej dzielnicy miasta Zawiercie. Możliwe, że już niedługo Gryf zagości w herbie Miasta Zawiercia. Wstępny projekt nowego herbu miasta już pojawił się w przestrzeni publicznej. Gryf to mityczne zwierzę przedstawiane najczęściej z ciałem lwa oraz z głową i skrzydłami orła i uszami dzikiego osła. Symbolika przypisywała gryfom wiele cnót, m.in. szybkość (orzeł), siłę (lew) i czujność (ośle uszy), a także waleczność, odwagę i wytrwałość. W chrześcijaństwie Gryf jest symbolem św. Marka, a to właśnie ten święty był pierwszym patronem kapliczki przy źródle. Rzeźba rycerze jest kolejnym elementem małej architektury, która pojawia się w dzielnicy, po miniaturze dworu i dyszy wodnej. Ale myślę, że to nie koniec. Najwyższy chyba czas na kolejny pomysł, który kiedyś się narodził po odwiedzeniu Wrocławia, a który ma nawiązywać do legend, historii związanych z Kromołowem. Patrząc przez ilość turystów, przede wszystkim rowerzystów przejeżdżających przez Kromołów w związku ze ścieżkami rowerowymi, czerwonym szlakiem rowerowym Orlich Gniazd, zatrzymujących się przejazdem nad źródłami, zapewne takie „małe inwestycje” tworzą klimat Jury, miejsca, historii tych ziem. A już w najbliższą sobotę, jak dopisze pogoda, harcerze z Zawierciańskiego Hufca ZHP zaczną realizować swój pomysł w najstarszej dzielnicy miasta. Oczywiście przy wparciu nas mieszkańców i lokalnych przedsiębiorców oraz Starostwa Powiatowego...
Dziękuję wszystkim za zaangażowanie w powstanie tej rzeźby i przekazanym miejskim funduszom.
Ówczesnego rycerz z drewna wykonał pana Włodzimierz Seweryn.
Pomysł odtworzenia rycerza: Włodzimierz Czech – Samorząd Mieszkańców
Fundusze: UM/Fundusz Osiedlowy
We współpracy: Prezydent Miasta, Rada Miejska, Samorząd Mieszkańców
Zaczerpnięte z legend, z historii:
"Tam, gdzie kopulaste wzniesienia wyznaczają zachodnią granicę pasma jurajskiego, położony jest Kromołów - miasto wywodzące swój rodowód z XII-wiecznych zapisów papieskich. Był on kiedyś ważnym ośrodkiem tkactwa, dzięki zapobiegliwości możnych właścicieli Bonerów, Firleyów i Warszyckiego.
W 1870 roku za okazywanie dążeń niepodległościowych zaborcze władze carskiej Rosji pozbawiły Kromołów praw miejskich i przyłączono go do Zawiercia. Wtedy to nastał okres jego upadku. Kto by dzisiaj pamiętał o tym mieście, gdyby nie małe źródełko, znajdujące się w podziemiach murowanej kapliczki św. Jana Nepomucena. Kapliczka ta stoi na skrzyżowaniu dróg prowadzących do Kielc, Częstochowy i Siewierza.
Nikt nie wie, kiedy wytrysnęło źródełko. Jedna z legend głosi, że było to w czasach średniowiecza, gdy rycerze przywdziewali pierwsze żelazne pancerze. Pewnego upalnego lata na rozstaju leśnych dróg, stał na warcie rycerz imieniem Jan, zakuty w taką właśnie zbroję. Upał bardzo mu dokuczał, ale nie mógł opuścić posterunku. Zaczął więc modlić się do swojego patrona o kilka kropel deszczu. Jednak nim skończył, zemdlał. Po pewnym czasie odzyskał świadomość, dzięki wodzie sączącej się ze szczeliny. Z wdzięczności za wysłuchanie jego modlitwy, zrobił drewnianą kapliczkę, którą ustawił przy tajemniczym źródle.
Inna z legend mówi, że woda tryskająca ze źródełka, jest łzami pięknej pasterki z Kromołowa. Opłakuje ona swój los, uwięziona w podziemiach kapliczki, gdyż okazała nieposłuszeństwo wysłannikowi piekieł. Woda tryskająca z tego źródła, utworzyła strumyczek, który wraz z wodą z innego źródła i kilkoma dopływami stał się okazałą rzeką Wartą."
